تعرفه (به انگلیسی: Tariff) یعنی مالیات یا عوارض بر کالاهایی که میان کشورها یا منطقهها داد و ستد میشود یا بر سیاستهای دولتی ویژهای که این گونه مالیاتها در آنها دریافت میشود.
به عبارت دیگری تعرفه یک نوع معیار رقمی و یا عددی می باشد برای شناسی و تعیین جایگاه کالا در ترخیص کالا. به نقل از ویکی پدیا کشور ایران بعد از جزیره باهاما، در جایگاه دوم کشورهای دارای بالاترین تعرفه قرار گرفته است.
تعرفه گمرکی
تعرفه گمرکی میزان حقوق ورودی قابل پرداخت برای ورود کالا می باشد.تعرفه گمرکی در بستر تاریخ مبتنی بر سیستم و روش های خاصی از قبیل اداره گمرک،آمار،حمل و نقل،بیمه و غیره طراحی و مورد استفاده قرار می گیرد. وجوهی که در گمرک از کالاهای وارداتی دریافت میشود، به چند دسته تقسیم میشود. یکی حقوق و عوارض است که نوعی مالیات غیرمستقیم است و دیگری هزینههاست که در مقابل انجام خدمت وصول میشود؛ مثل هزینه تخلیه و بارگیری، آزمایش، استاندارد و انبارداری.
مفهوم تعرفه
تعرفه عبارت است از مالیات و عوارضی که دولتها به دلایل حمایتی، مالی یا ترکیبی از آنها از کالاها اخذ میکنند. اصطلاحا این دریافتی به حقوق گمرکی Customs Duties موسوم است. تعرفه گمرکی ممکن است براساس ارزش کالا دریافت شود که در این صورت، آن را تعرفه ارزشی مینامند و به روشهای مختلف محاسبه و دریافت میشود.
حقوق و عوارض توسط گمرک وصول میشود ولی هزینهها توسط سازمانهای ارائهکننده خدمت مثل سازمان بنادر در بنادر، انبارهای عمومی در گمرکات داخلی و سازمان ملی استاندارد وصول میگردد. حقوق ورودی که در بند (ح) ماده یک قانون امور گمرکی تعریف شده شامل دو قسمت است:
1 ـ حقوق گمرکی (که برای همه کالاها 4 درصد است و توسط مجلس وضع شده است).
2 ـ سود بازرگانی که توسط دولت تعیین میشود.
البته مالیاتها و عوارض دیگر از جمله 8 درصد از مالیات ارزش افزوده، 4 درصد از کالاهای فرهنگی، 5 درصد از مجموع حقوق گمرکی و سود بازرگانی به عنوان هلال احمر نیز از واردات انواع کالاها و به تناسب نوع و حجم کالا دریافت میشود.
تعرفه وارداتی شامل عوارض و مالیات هایی می شود که کشور ها به علت حمایت خودشان از صنایع داخلی کشورشان که می تواند گاهی به دلایل مالی نیز باشد از کالا های وارداتی اخذ می کنند. گاهی تعرفه ها بر اساس ارزش کالا ها اخذ می شود در این صورت تعرفه؛ از نوع تعرفه ارزشی می باشد که بر اساس شیوه ایی خاص محاسبه می گردد.
تعرفه بر اساس مقام وضع کننده
تعرفه های وارداتی می تواند انواع مختلفی را شامل شوند به عنوان مثال تعرفه بر اساس مقام وضع کننده آن می تواند به تعرفه وارداتی مستقل یا قراردادی تقسیم شود.
تعرفه های مستقل و قرار دادی:
در نوع مستقل؛ تعرفه به صورت یک طرفه و با توجه به حفاظت های و توجهات ملی شکل می گیرد اما، در نوع قراردادی؛ تعرفه با توجه به دو الی چند قرارداد معین و چند جانبه شکل می گیرد.
تعرفه های مرکب و واحد
تعرفه های وارداتی می توانند مرکب یا واحد نیز باشند. در تعرفه های وارداتی مرکب؛ انوع کالا های وارداتی به شکل خاصی طبقه بندی شده و برای هر طبقه یا هر نوع کالا ماخذ هایی تعیین می شود اما، در تعرفه وارداتی واحد برای انواع کالا های وارداتی ماخذ تعیین می گردد مثلا گفته می شود: حقوق گمرکی برای کلیه کالا ها 6 درصد است.
تعرفه های وارداتی می تواند از نظر ماهیت خود به شکل عمومی یا ترجیهی نیز طبقه بندی شوند. در تعرفه های عمومی، تعرفه برای کلیه کالا ها و محصولات یکسان است در این حالت مبدا کالای وارد شده به کشور تاثیری بر حقوق وارداتی که اخذ می گردد نخواهد داشت اما، در تعرفه وارداتی ترجیحی؛ تعرفه برای بعضی از کشور های مبدا کمتر محاسبه می شود و از این رو به تعرفه ترجیحی شهرت دارد.
هزینه های گمرکی وجوهی هستند که جهت بعضی از خدمات گمرکی مثل تخلیه، بارگیری یا باربری، صفافی یا بارچینی، انبارداری، آزمایشگاه، کارشناسی کالا، بدرقه مطابق نرخی که به موجب هیات وزیران برای هر یک از موارد مذکور تعیین و به گمرک ابلاغ میشود.
ممکن است سازمان یا اشخاصی که بعضی از این امورا ( به استثنا تعرفه بندی، خدمات بدرقه که منحصراً باید توسط گمرک انجام شود )به عهده میگیرند، دولتی یا وابسته به دولت نباشند. به عبارت دیگر ممکن است این خدمات به بخش خصوصی واگذار یا به مشارکت یک سازمان دولتی انجام شود. این امور چون درباره ترخیص کالا و اظهارنامه های گمرکی است. صرف نظر از اینکه چه شخصی اعم از دولتی یا خصوصی عهده دار انجام این خدمات باشد ، هزینه های گمرکی خوانده میشوند.
وقتی گفتند یا نوشته میشود. حقوق و عوارض ورودی، در واقع هزینه هائی را شامل میشود که محدود به هزینه تقریبی خدمات هستند.
مثلاً در رابطه با 10 درصد کرایه حمل محمولات وارداتی که با ناوگان حمل و نقل خارجی به نفع وزارت راه وصول میشود. یا 8 در صد هزینه وصولی موسسه استاندارد از روی ارزش فوب محمولات وارداتی برای صدور گواهی استاندارد، که جزو حقوق ورودی محسوب می شوند.
اصطلاح ((حقوق و عوارض ورودی )) یک اصطلاح صحیح بین المللی است. کاربرد آن در برگیرنده هر نوع حقوق گمرکی، عوارض و مالیات هایی است که برای ورود کالا وضع شده یا میشود.
حقوق گمرکی عواید گمرکی محسوب میشوند. عواید گمرکی جزء درآمدهای عمومی دولت به شمار می روند نه درآمدهای اختصاصی .طبق قانون محاسبات عمومی کشور، درآمد عمومی عبارت است از درآمد های وزارت خانه ها، موسسات دولتی، مالیات، سود سهام شرکت های دولتی،…..
HS Code چیست
تعریف اول
HS Code یک سیستم عملکرد استاندارد سازی کنترل شناسایی و طبقه بندی محصولات می باشد که توسط دولتها با توجه به سیاستهای مالیاتی ، قیمت گذاری ، بودجه بندی و اقتصاد طراحی می شوند .
اقدامات تعرفه ای و غیر تعرفه ای مقررات تجارت بین المللی و انواع دیگر از فعالیت های اقتصادی خارجی و همچنین نگهداری از آمار گمرک در این سیستم گنجانده شده است.
ژانویه ۲۰۱۰ اتحادیه گمرکی (CU) روسیه، بلاروس و قزاقستان به اجرا در آمده و در حال حاضر مقامات گمرکی RF از نظام هماهنگ اتحادیه گمرکی (HS CU) به جای HS RF استفاده شده است. HS CU بر اساس سیستم هماهنگ از توصیف و برنامه نویسی از سازمان تجارت جهانی (WTO ) برای روسیه او کشورهای مستقل مشترک المنافع (CIS) است.
درحقیقت HS CU هر محصول دارای کد های عددی خاص خود است . این کد متشکل از ۱۰ رقم می باشد که همه کدها به ۲۱ بخش و ۹۷ گروه تقسیم می شوند.
کد عددی ۱۰ رقمی محصول دارای ساختار زیر است (با توجه به HS روسیه) :
XX – بخش
XXXX – گروه
XXXXXX – زیر گروه (HS سازمان تجارت جهانی)
XXXXXXXX – عنوان
XXXXXXXXXX – زیر عنوان (روسیه)
یکی از تفاوت های اصلی بین CU HS و HS اتحادیه اروپا (EU) در تعداد ارقام است. HS کد اتحادیه اروپا برای طبقه بندی کالا ۸ رقم می باشد، با این حال HS CU و روسیه با استفاده از کدهای ۱۰ رقمی است .
صادرکننده (و یا نماینده آن) موظف به تعریف کد گمرکی از محصول می باشد . ودر صورتی که HS کدکالا اشتباه تعریف شود (چه به صورت عمدی و چه به صورت سهوی) در هرصورت قوانین و مقررات گمرکی را نقض کرده که منجر به مجازات های اداری از نرخ ۵۰٪ تا ۲۰۰٪ از ارزش گمرکی کالا می شوند .
(بخش ۲، بند ۱۶٫۲ قانون اداری RF).
به این ترتیب، کد گمرکی کالاهای تعریف شده با توجه به HS CU دلایل ذیل زا دارد :
- تعریف میزان پرداخت گمرکی محصول با توجه به قوانین و مقررات؛
- استفاده از اقدامات تنظیم غیر تعرفه ای برای هر نوع محصول؛
- راه حل سوال در مورد شارژ و وضع مالیات بر ارزش افزوده و مالیات غیر مستقیم؛
- آمار تجارت بین المللی و آمار آداب و رسوم؛
- تصمیم گیری توسط مقامات مسئول در مورد نقض مقررات .
تعریف دوم
سیستم کد تعرفه ی کالا یا Code HS چیست ؟ HS Code یا همان سامانه ی هماهنگ شده یا Harmonized System یک سامانه ی بین المللی است که توسط WTO به اجرا درآمده در این سامانه تمام کالا بر اساس یک کد ۸ یا ۱۰ رقمی در کشور ها طبقه بندی شده که ۴ یا ۶ رقم اول بین کشورهای عضو مشترک است و ۲ یا ۴ رقم بعدی بر اساس فضای طبقه بندی کالای ها کشور متفاوت می تواند باشد . این استاندارد کد تعرفه کالاها در تمام کشور ها در ۲۱ قسمت و ۹۸ فصل تقسیم می شود . از آنجایی که این تعرفه تا ۶ رقم اول از سمت چپ در بین کشور ها مشترک است لذا می تواند در مکاتبات و مبادلات تجاری استاندارد خوبی برای تشخیص کالا باشد .
بازرگانی اروند تجارت ساحل در زمینه حمل و ترخیص کالایی از دبی، ایران و چین با توجه به hs code که مشتری در رابطه با خرید کالایش اظهار کرده هزینه های حمل و ترخیص را برآورده کرده و با نازلترین قیمت کالا تحویل مشتری خواهد داد.
طبقهبندى کالاها بر مبناء گروه یا دستههائى از کالاها داراى خصوصیات یا مشخصات مشابه و یا نظم و ترتیب معینى باشد، همواره جهت سهولت انجام تجارت بینالملل مورد نظر بوده است. این امر علاوه بر ساده نمودن مناسبات بازرگانى اتخاذ تصمیم در انعقاد قراردادهاى تجارى و همچنین بررسى آمارى تجارت جهانى را امکانپذیرتر مىنماید.
طبقهبندى کالاها ممکن است بر مبناء حروف الفباء یا براساس نوع مواد تشکیل دهنده کالا و یا تکنولوژى ساخت و یا مصارف نهائى کالاها و … یا ترکیبى از آنها باشد.
مزایاى فهرست طبقهبندى کالا در تجارت بینالملل بسیار زیاد است. چنین فهرستى مذاکرات، تنظیم پروتکلها و قراردادها و مفاهیم موردنظر هر طرف را به سادگى تبیین و قابل اجراء مىنماید. طبیعى است که به دلیل پیشرفتهاى علمى و به بازار آمدن کالاهاى جدید و دگرگونى در روشهاى تجارت بینالملل، فهرست طبقهبندى کالاها و یا مبناء طبقهبندى آن، هر از چندى دستخوش تغییر و یا اصلاح گردد.
دو سیستم طبقهبندى کالائی، یعنى سیستم طبقهبندى شوراى همکارىهاى گمرکى (CCCN) و سیستم جایگزین آن معروف به سیستم هماهنگ توصیف و کُدگذارى کالا یا هارمونایز سیستم (HS) باید تعریف شود.
سیستم طبقهبندى شوراى همکارىهاى گمرکى (CCCN)
شوراى همکارى گمرکى در ۱۵ دسامبر ۱۹۵۰ در بروکسل و با شرکت ۱۴ کشور از جمله ایران به وجود آمد. اهم وظایف و مسؤولیتهاى شورا ایجاد هماهنگى و تهیه و تنظیم طرح قراردادها، تفسیر یکنواخت طبقهبندى کالاها، ایجاد و تعیین مفاهیم و اصطلاحات گمرکی، نحوه رسیدگى به ارزش کالاها در گمرکات، رفع اختلافات گمرکی، نشر اطلاعات و تکنیکهاى گمرکى و نظایر آن است.
این شورا در سال ۱۹۵۹ میلادى سیستم طبقهبندى کالائى را تحت عنوان سیستم طبقهبندى بروکسل که با علامت اختصارى BTN مشخص شده بود، در جامعه بازرگانى بینالملل مطرح و به مرحله اجراء در آورد. تعرفه BTN در سال ۱۹۷۴ میلادى بدون هیچ تغییرى در ارکان و طبقهبندى و شمارههاى اصلى و فرعى آن به سیستم طبقهبندى شوراى همکارىهاى گمرکى تغییر نام داد . این تغییر نام به جهت ملحوظ نمودن کوششهاى سایر کشورهاى عضو شورا در تدوین تعرفه یاد شده بوده است. تعرفه CCCN داراى ۲۱ قسمت تعریف شده و داراى ۱۰۱۱ شماره اصلى و ۱۰۸۳ شماره فرعى مىباشد.
طبقهبندى بروکسل، از سال ۱۳۵۲ هجرى شمسى براساس ماده ۶۰ قانون امور گمرکى در گمرکات کشور ما رسماً به اجراء درآمده است. شمارههاى اصلى نمانکلاتور شوراء از چهار رقم تشکیل شده است. دو رقم اول نمایانگر شماره فصل نمانکلاتور و دو رقم بعدى که با ممیز جدا مىشود، نشان دهنده شماره ردیف یا جایگاه کالا در درون همان فصل است. به عنوان مثال شماره ۱۲/۱۵ نمایانگر فصل ۱۵ و ردیف ۱۲ در همان فصل مىباشد.
در این نمانکلاتور در هر شماره امکان تقسیمبندى فرعى با توجه به حدود شمولیت آن شماره به عمل آمده که نحوه شناسائى و طبقهبندى کالاها را سادهتر مىکند. مثلاً در شماره ۵۱/۸۴ ماشین تحریر بدون دستگاه محاسب و ماشین چکنویس طبقهبندى شده است و که جهت سهولت دستهبندىهاى فرعى زیر نیز گنجانیده شده است:
باید توجه داشت که برخى از شمارهها، بىنیاز از تقسیمبندى فرعى مىباشد و به همین دلیل همان شماره اصلى براى طبقهبندى آن کالاها کفایت مىکند. بعنوان نمونه به شماره ۰۷/۴۴ مىتوان اشاره نمود که براى طبقهبندى تراورس چوبى براى راه آهن در نظر گرفته شده است و یا شماره ۳۶/۲۹ که به سولفامیدها اختصاص یافته است. علاوه بر تقسیمبندىهاى فرعى شوراى همکارىهاى گمرکى دولتها را مجاز دانسته که در ذیل شمارههاى اصلى و یا ذیل شمارههاى فرعى به فراخور نیازهاى خود تقسیمبندىهاى فرعىترى به وجود آورند. اما هیچ عضوى از شوراء مجاز به تغییر در تقسیمبندىهاى اصلى و فرعى خود نمانکلاتور نمىباشد.
تقسیمبندى داخلى کشورها، فقط مورد استفاده خود آن کشورها مىباشد. ردیفهاى فرعى نمانکلاتور از تقسیمات داخلى دولتها، بدین نحو متمایز مىگردد که ردیفهاى فرعى نمانکلاتور فقط با خط تیره [-] مشخص شده در حالىکه ردیفهاى داخلى کشورها با پرانتز نیم بسته و خط تیره [) -] مجزا مىشود. مثلاً تعرفه ۰۲/۷۳ که مربوط به آلیاژهاى آهن مىباشد به شرح زیر تقسیم شده است:
که ردیفهاى الف، ب و ج تقسیمات فرعى خود نمانکلاتور ولى ردیفهاى ۱ و ۲و ۳ ذیل ردیف فرعى ج مربوط به تقسیمات داخلى دولت ایران است که به خاطر نیازهاى خود ردیف فرعى ج را به صورت فوق شکسته است.
سیستم هماهنگ توصیف و کُدگذارى کالا (HS)
سیستم HS یا جدول طبقهبندى هماهنگ شده توصیف و کُدگذارى کالا، در حقیقت از داخل سیستم CCCN با اصلاحاتى ایجاد شده است. هسته اصلى و اسکلت سیستم HS از همان طبقهبندى CCCN مایه مىگیرد ولى امتیازاتى به آن دارد که HS را به عنوان یک سیستم مورد استفاده در بخشهاى مختلف اقتصادى و بازرگانى از جمله گمرک، حمل و نقل، آمار و سایر بخشهاى اقتصادى در آورده است. این سیستم که در ژوئن ۱۹۸۳ تصویب و از اول ژانویه ۱۹۸۸ به مورد اجراء گذاشته شد، یک طبقهبندى چندمنظوره است که همچون سیستم CCCN داراى ۲۱ قسمت است. ذیل ۲۱ قسمت مذکور ۹۶ فصل است که در مقام مقایسه با تعرفه CCCN، سه فصل آن کاهش یافته است. اما باید توجه داشت که این سه فصل در HS بهصورت باز براى مقاصد تعرفهاى کشورها، منظور شده ولى به عنوان فصول بینالمللى فعال شناخته نشده است.